Bron: a.a.a.p.

Ingezonden naar aanleiding van de brochure: “De wereld in slagorde”

Bron:   Radencommunisme : Marxistisch maandschrift voor zelfstandige klassebeweging, nr. 12, 1939 / Groep van Internationale Communisten. – Bron originelen: i.i.s.g. , Amsterdam, Collectie Henk Canne Meijer. – Getranscribeerd en uitgegeven voor Rätekommunismus , met medewerking van de Association Archives Antonie Pannekoek.

Zoals steeds zijn de geschriften van de radencommunisten verrassend helder van betoog en geven zij werkelijk inzicht hoe het is. Echter, ook vaak geven zij verrassend blijk van het ontbreken van psychologische kennis, of misschien beter: van het niet achten van de psychologische zijde van de problemen inzake het socialisme. Voor zover dit laatste het geval is zeggen zij ons onvoldoende: a) hoe het gaan zal, b) hoe het gaan moet. Dit geldt ook voor de onderhavige brochure.

De wereld in slagorde (*) bespreekt de (oorlogs-)situatie in de wereld. Er wordt ons duidelijk aangetoond, dat de komende oorlog niet zal zijn: een strijd tussen vrijheid en onvrijheid, doch een ordinaire strijd om de winst tussen zekere kapitalistische groepen. Tevens wordt duidelijk aangetoond, dat de zogenaamde vrijheid steeds meer plaats maakt – moet maken – voor het fascisme. Het fascisme moet overal komen, omdat het kapitalisme dit nu eenmaal eist. Om te kunnen concurreren is in de eerste plaats noodzakelijk, dat de arbeiders véél werken voor weinig geld. De uitbuiting zal dus moeten toenemen, daar de producten goedkoper moeten zijn dan van de concurrent. Om dit mogelijk te maken, dient de arbeider volkomen afhankelijk te zijn, dient hij blindelings te gehoorzamen, dient het gehele leven op deze uitbuiting en deze afhankelijk-making ingesteld te worden, óók in de “democratische” landen. Wat in Duitsland gebeurde, (moest gebeuren), gebeurt ook hier (moet ook hier gebeuren). Het kapitalistisch systeem eist dit. Aan de andere kant is voor de afzet van producten, voor het verkrijgen van grondstoffen, en vooral voor het verkrijgen van goedkope arbeidskrachten, nieuw grondgebied, voornamelijk koloniaal gebied, noodzakelijk. Om in dit opzicht kracht bij te kunnen zetten aan zijn eisen, is het nodig dat de eiser een sterk leger en dus een legermentaliteit vormt. Deze mentaliteit doordringt onder de huidige verhoudingen het gehele leven. Hier grijpen de uitbuiting naar binnen en het zoeken naar andere uitbuitingsmogelijkheden buiten ineen. Zij produceren tezamen die mentaliteit, die wij gevoeglijk een pre-fascistische of fascistische kunnen noemen.

De wereld in slagorde zegt dit in enigszins andere bewoordingen. Wij kunnen het daarmee eens zijn. Wanneer echter gesproken wordt “over hoe het zal gaan tijdens en na een oorlog, dan wordt het op zijn zachtst gezegd: fantastisch geschrijf; waaruit blijkt dat men géén inzicht heeft in de andere dan economische voorwaarden om te komen tot een socialistische samenleving. De opvatting betreffende radenvorming is inderdaad juist. Echter: voor het vormen van een radenmaatschappij is toch noodzakelijk, dat de arbeiders daartoe psychisch rijp zijn. Zij moeten en zeer zelfstandig, en vol strijdlust zijn; anders is de strijd reeds bij voorbaat verloren. De vraag, of de arbeiders momenteel aldus psychisch uitgerust zijn, zal ongetwijfeld ook door de Radencommunisten ontkennend beantwoord worden. De arbeidersmassa’s zijn momenteel onzelfstandig en zonder strijdlust ten aanzien van het socialisme. En zou dit na enige tijd oorlogvoeren veranderd zijn? Zouden de massa’s dan zelfstandig en vol strijdlust de opbouw van een socialistische samenleving ter hand nemen? Wij moeten dit, doordat ons de psychische voorwaarden daartoe althans voor een deel bekend zijn, betwijfelen”.

Wel zullen de arbeiders protesteren en zal het tot revoluties komen, wel zal er in vele opzichten zelfstandig opgetreden worden, wel zullen er vele strijders zijn, doch ik voorzie, dat na korter of langer tijd het zelfstandig handelen en de strijdlust zullen plaats maken voor het oude; eenvoudig, omdat de arbeiders tot zelfstandigheid en strijdlust moeten groeien! Ik meen ook, dat de voorgaande revoluties voor een belangrijk deel mislukt zijn door de onzelfstandigheid van de massa’s.

Hier ligt nu voor ons een taak: de mensen helpen zelfstandig worden en hun strijdlust vergroten. Hoe dit zal moeten gebeuren, is een kwestie, die nu niet “even” behandeld kan worden. Als men er prijs op stelt wil ik in dit opzicht mijn mening gaarne in Radencommunisme naar voren brengen.

Wel kan ik hier nog opmerken, dat de kennis van de menselijke ziel noodzakelijk is. We moeten weten hoe deze ziel te beïnvloeden, respectievelijk te vormen=opvoeden. Psychologie en paedagogie zijn dus zeer belangrijk voor onze socialistische strijd. We moeten het individu en de massa grondig leren kennen om dan met deze kennis gewapend, (náást de economische kennis), de problemen duidelijk te maken, respectievelijk de mensen zelfstandiger te doen worden.

In bovengenoemd opzicht laten de radencommunisten ons nog steeds in de steek. Dit is een zwakke plek in de g.i.c. in Nederland: Geen of onvoldoende psychologische kennis.

Het blijkt al te duidelijk uit de tweede, overdreven, optimistische en daardoor ongewild-demagogische helft dezer overigens waardevolle brochure.

Opmerking van de G.I.C.:

We zien de beschouwingen van onze lezer met belangstelling tegemoet.

Redactionele aantekening

*) De wereld in slagorde, Werkgroepen van Raden-Communisten, 1939.

Compiled by Vico, 3 October 2021